12 CZERWCA 2025 – START SPRZEDAŻY BILETÓW NA SEZON 2025/2026

Król Roger nie tylko przez samego Szymanowskiego uznawany był za dzieło wybitne i do dziś uważa się je za jedną z najważniejszych oper początku XX wieku. Utwór z poetycką symboliką, szczególnym typem ekspresji i niezwykłą kolorystyką dźwiękową. Prapremiera Króla Rogera odbyła się w czerwcu 1926 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie. Od tego czasu dzieło gościło na scenach operowych niemal całego świata.

Król Roger to dzieło o szerokim spektrum intelektualnym i artystycznym, co jest odzwierciedleniem podróży Karola Szymanowskiego na południe Europy, zwłaszcza na Sycylię oraz jego zainteresowań kulturą antyczną i arabską. Kompozytora niezwykle absorbowała egzotyka Orientu i mit dionizyjski, również w kontekście lektury dzieł Friedricha Nietzschego, i właśnie te elementy połączył w swojej operze.

W Królu Rogerze brakuje wyraźnej akcji dramatycznej, wszystkie trzy akty są statyczne, różni je jedynie sceneria i rodzaj nastrojowości (akt I – tzw. bizantyjski, akt II – orientalny, akt III – helleński). Oszczędna dramaturgia jest pretekstem do wyrażenia wewnętrznych uczuć, postaw i konfliktów bohaterów. Muzyka Szymanowskiego w mistrzowski sposób odzwierciedla nastroje i emocje kluczowych postaci dzieła, stwarzając wrażenie nierealności długimi i powolnymi partiami wokalnymi oraz różnorodnością delikatnych brzmień orkiestry.

To więcej niż opera – to mistyczna opowieść o poszukiwaniu boskości w ludzkiej naturze. Zanurzymy się w opowieść o ułudzie doczesności i poznamy dwoistość ludzkiej natury. Bogactwo muzycznego pejzażu, głęboka sensualność, połączenie wątków wielu kultur w zachwycający sposób oddają tęsknotę człowieka za bogiem i inspirują do coraz to nowych interpretacji.

Reżyserię Króla Rogera powierzono Krzysztofowi Cicheńskiemu, który w swojej pracy artystycznej poszerza definicję teatru operowego i zaskakuje widzów swoimi inscenizacjami. Solistów, chór i orkiestrę Teatru Wielkiego w Poznaniu poprowadzi Maestro Jacek Kaspszyk, ikona polskiej dyrygentury.

Zapraszamy na jedno z najważniejszych wydarzeń sezonu!

Krzysztof Cicheński o Królu Rogerze.

W pierwszym akcie opery Król Roger, sycylijski władca z XII w. poznaje Pasterza – pięknego młodzieńca i proroka, który zyskuje coraz większą popularność wśród ludu. Za namową swojej żony Roksany i nadwornego mędrca arabskiego Edrisiego, władca decyduje się bliżej poznać przybysza, by móc wydać sprawiedliwy wyrok na zagrażającego jego panowaniu i religii wichrzyciela. Konfrontacja zamienia się jednak w fascynację. „Utopiona w ciemności i nocy” wędrówka za tajemniczym, uwodzicielskim Pasterzem inicjuje w pątniku, którym stał się Roger, wewnętrzną przemianę – jej filozoficzny, głęboki sens stanowi wyzwanie dla zespołu podejmującego się wystawienia tej sztuki. Mitologiczno-modernistyczne rozważania o dopełniających się i zwalczających żywiołach apollińskim i dionizyjskim skłaniają do zajęcia jakiegoś stanowiska wobec jednej z opcji – co zwłaszcza dziś, w zero-jedynkowych sporach i usztywnieniu dyskursu coraz bardziej spolaryzowanego społeczeństwa, oddala nas od zrozumienia finału opery. Tymczasem – w moim odczuciu – w operze Szymanowskiego sprzeczności uwikłane są w subtelną sieć i łączą się, przezwyciężając „dramat wyboru” czy „konflikt tragiczny”, skazujący jego bohatera na klęskę, niezależnie od powziętej decyzji. Otwierając się na nieznane, na inne, Roger zachowuje własną tożsamość i w tej „wewnętrznej ekstazie” tryumfuje, choć rzeczywistość wokół każe w to powątpiewać.

Słuchając jednego z wykonań własnego dzieła kompozytor przyznał: „Roger – to ja”. Biografia Szymanowskiego jest więc istotnym tropem interpretacyjnym, wyznaczonym zarówno przez doświadczenia i myśli najbardziej intymne, jak i te związane z przemianami społecznymi, historycznymi i politycznymi – opera powstawała na przełomie epok, w czasie I wojny światowej i rewolucji bolszewickiej oraz w pierwszych latach niepodległej Polski. Rodzina Szymanowskich utraciła cały swój dobytek, ziemie, domy i wszystkie dobra, opuściła rodzinną Tymoszówkę i przeniosła się do Warszawy, gdzie wszystko powstawało od nowa – musiało być „nowe”, inne. Przemianie ulega muzyka, polska i światowa, znaczący (i bardzo indywidualny) zwrot następuje także w twórczości Szymanowskiego. „Król Roger” może być świadectwem tego kryzysu i przesilenia, o czym w „Książce o Sycylii” wspomina Jarosław Iwaszkiewicz, (współ-)librecista opery: „Pełnia tej muzyki jest wyrazem wielkich przemyśleń – a słoneczne zakończenie likwidacją nie tylko całej epoki w życiu Szymanowskiego, ale i całej epoki naszej kultury.” Likwidacją? Czy może transformacją? Skoro życie jednostki i wspólnoty – fikcyjnych i realnych – oraz filozofia, religia i najgłębsze uczucia tak mocno łączą się ze sobą w „Królu Rogerze”, to każda próba wystawienia tej opery domaga się ogromnego zaangażowania, by móc zmierzyć się z pytaniem „Czy Roger – to ja? My?”. Praca nad inscenizacją będzie więc wspólną drogą, by odkryć w jakim stopniu (i w jaki sposób) ten średniowieczny, na poły historyczny, na poły wyśniony świat Sycylii, przefiltrowany przez rzeczywistość i estetykę drugiej i trzeciej dekady XX wieku i doświadczenia samego Szymanowskiego rezonuje ze współczesnością.