Krzysztof Penderecki w poznańskim Teatrze Wielkim

 

fot. Bartek Barczyk Photography

Kompozycje Krzysztofa Pendereckiego często gościły na scenie pod Pegazem – entuzjastycznie przyjmowane przez publiczność i recenzentów, zarówno z kraju, jak i z zagranicy. Opery „Czarna maska” i „Diabły z Loudun” są zaliczane do najważniejszych realizacji w historii Teatru Wielkiego w Poznaniu.

29 marca 2020 roku odszedł Krzysztof Penderecki, jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów, ceniony na całym świecie artysta, profesor wielu uczelni artystycznych, doktor honoris causa kilkudziesięciu uniwersytetów, za swoją twórczość uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami.

Krzysztof Penderecki ukończył w 1958 roku Akademię Muzyczną w Krakowie (wówczas Wyższą Szkołę Muzyczną) i podjął pracę asystenta na macierzystej uczelni. Rok później (1959) odniósł pierwszy kompozytorski sukces, zdobywając wszystkie trzy miejsca (!) na II Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów. Międzynarodowa kariera Krzysztofa Pendereckiego rozpoczęła się w latach sześćdziesiątych. Jego kompozycja „Tren Ofiarom Hiroszimy” zdobyła nagrodę Tribune Internationale des Compositeurs  UNESCO w Paryżu i do dziś uznawana jest za jedno z najważniejszych dzieł tamtych czasów. Wiele utworów Krzysztofa Pendereckiego znajduje się w repertuarze najlepszych orkiestr, filharmonii i teatrów operowych na całym świecie. Do najczęściej wykonywanych dzieł należą: Stabat Mater (1962), Pasja wg św. Łukasza, (1966), Dies irae (1967), Jutrznia (1970), Polskie Requiem (1984), Czarna maska (1984), Siedem bram Jerozolimy (1996) i Credo (1998).

 

Poznański Penderecki

fot. Bartek Barczyk Photography

Dwie opery Krzysztofa Pendereckiego odcisnęły wyrazisty ślad w historii sceny pod Pegazem: „Czarna maska” wystawiona 25 X 1987 roku w reżyserskiej interpretacji Ryszarda Peryta pod kierownictwem ówczesnego dyrektora teatru Mieczysława Dondajewskiego oraz „Diabły z Loudun”, których premierę 24 V 1998 roku przygotował duet Marek Weiss (reżysera) i Andrzej Straszyński (kierownictwo muzyczne).

Poznańska premiera „Czarnej maski” była jednocześnie prapremierą polską. Dzieło powstało na zamówienie festiwalu w Salzburgu, po czym zostało zaprezentowane przed wiedeńską publicznością. Poznańska inscenizacja odniosła niebywały sukces. Recenzenci zgodnie pisali o triumfie kompozytora, opery i teatru. Teatr Wielki w Poznaniu odbył tournée z przedstawieniem, które wszędzie wzbudzało gorące emocje. Spektakl pokazano m.in. w Berlinie, Moskwie, Dreźnie i Pradze. Równie entuzjastycznie została przyjęta premiera „Diabłów z Loudun”. Akcję sceniczną realizatorzy wyprowadzili przed budynek opery: to tam płonął stos dla ojca Grandiera.

Kompozycje Krzysztofa Pendereckiego były także inspiracją dla choreografów związanych z poznańską sceną. W 1998 roku w ramach Dni Muzyki Krzysztofa Pendereckiego odbyła się premiera „Tryptyku baletowego”, w ramach którego zaprezentowano Koncert na altówkę i orkiestrę (chor. Beata Wrzosek), I Koncert skrzypcowy (chor. Izadora Weiss) oraz III Symfonię (chor. Marek Różycki). W 2003 roku Teatr Wielki obchodził uroczyście 70. rocznicę urodzin Kompozytora. Różnorodny program urodzin wzbogacił „Wieczór baletowy”, gdzie obok znanych już prac Beaty Wrzosek i Marka Różyckiego, pokazano choreografię Mikołaja Mikołajczyka do „Strof na sopran, głos recytujący i dziesięć instrumentów” oraz „Przebudzenie Jakuba” w choreografii Igora Markowa. Nie zabrakło też kameralnych koncertów z utworami Kompozytora, a także spotkania z publicznością.

Dziesięć lat później (2013) 80. rocznicę urodzin twórcy „Czarnej maski” uświetniło wykonanie Te Deum oraz Agnus Dei. Orkiestrę i chór prowadził wówczas Gabriel Chmura, dyrektor artystyczny poznańskiej sceny. Partie solistyczne wykonali: Barbara Kubiak (sopran), Małgorzata Pańko (mezzosopran), Piotr Friebe (tenor) i  Adam Pałka (bas).

cóż jest piękniejszego niż wysokie drzewa

                                                                              L. Staff

 

fot. Bartek Barczyk Photography

Przez ostatnie lata działalność Krzysztofa Pendereckiego nie ograniczała się jedynie do pracy artystycznej. Artysta wspierał talentem i doświadczeniem młodych muzyków. Z jego inicjatywy powstało Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach. Ideą, przyświecającą działalności Centrum, było inspirowanie najzdolniejszych twórców młodego pokolenia do doskonalenia swoich umiejętności i dążenia pod okiem mentorów do pełnej dojrzałości artystycznej.

Obok lusławickiego ośrodka Kompozytor założył prywatne arboretum, liczące przeszło 1700 gatunków drzew. W wywiadzie dla Programu 2PR mówił:

- Kiedyś wracałem do rodziny, do Krakowa, potem zacząłem wracać do moich drzew–labiryntu, w którym mogę się zgubić i błądzić…

Powrót do góry